Akkuyu NGS’ye tedarik edeceği ekipmanı göndermeyen Siemens’e Bayraktar cevabı: Çin’e döndük
Alman firması Siemens, Akkuyu Nükleer Santralı için Rosatom tarafından sipariş edilen ekipmanı Rusya’ya uygulanan yaptırımları münasebet göstererek vermedi. Ekipman için yeni sipariş verildi ve bu Türkiye’ye de Rosatom’a da aylar kaybettirdi. Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un geçtiğimiz günlerdeki İstanbul ziyaretinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Siemens’in ekipmanı teslim edeceğini söylediği ve Rosatom’a mektup gönderdiği ortaya çıktı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Siemens’in ekipmanı göndermek konusunda geç kaldığını ve yüzde 99 kullanılmayacağını belirtti. Siemens’in muteber tedarikçi profiline uymadığını söyleyen Bayraktar, “Siemens’le TEİAŞ, birçok kurumumuz çalışıyor. En değerli potansiyel türbin sağlayıcılarından bir tanesi o. Nasıl güvenebilirler? Güvenir misin? Kocaman bir soru işareti” dedi.
Milliyet’ten Didem Özel Tümer’in haberine nazaran, Akkuyu Nükleer Santralı’na ait hükümetler ortası mutabakata nazaran birinci reaktörün 2025 Nisan’ında devreye girmesi gerekiyordu. Lakin pandemi, Rusya Ukrayna Savaşı’nın getirdiği tesirler ve son olarak da Siemens’in ekipmanı vaktinde vermemesi nedeniyle gecikme yaşanıyor. Birinci reaktörün 2025’in sonunda devreye girmesi planlanıyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar Siemens faktörü, Rusya ile gaz muahedeleri ve Türkiye’nin nükleer güç planı konusunda özetle şunları söyledi:
ROSATOM’A MEKTUP GÖNDERDİLER: Alman başbakanı İstanbul ziyaretinde Cumhurbaşkanımıza Siemens’in ekipmanı Türkiye’ye teslim edeceğini tabir etti. Ardından Rosatom’a mektuplarını gönderdiler. Lakin Rus tarafının buna yaklaşımı: Bunun için artık çok geç. Kritik eşik aşıldı ve biz Çin ekipmanına döndük. Siemens’in ekipmanının konulacağı bina yıkılıp Çin ekipmanı için farklı bir bina yapmaya başladılar. Sen “ben gönderiyorum” dediğinde, Siemens ekipmanı için tekrar yapması gerekiyor. Gecikme oldu ve Almanya ekipmanını yüzde 99 ihtimalle kullanmayacaklar.
ASGARİ NEZAKET TEŞEBBÜSÜNDE BULUNMADILAR: (Siemens Bakanlık ile temasa geçti mi?) Bu türlü bir temasta bulunmadı. Muhatabım Habeck’le (Almanya İktisat ve İklim Koruma Bakanı Robert Habeck) bunu görüştüm. Siemens Türkiye’nin taban nezaket gerektiren bir teşebbüste bulunmamasını da çok yadırgadığımı söz ettim. Şunu da söyledim; bir tedarikçinin hassasiyetle üzerinde durması gereken konu bana nazaran güvenilirliktir, prestijdir. Siparişi 2020’de alıyorsunuz. Parasını alıyor, eseri üretiyorsunuz. Sonra “ben sana bunu vermiyorum” diyorsunuz. Ortada bir yaptırım süreci yok. Rosatom Avrupa’yla, Amerika’yla iş yapıyor. Ona karşın yaptırımdan bahsediyorlar. Kaldı ki yaptırımı en net uygulayan ülkelerden birisi Amerika. Trump’ın birinci başkanlığı periyodunda İran’a yaptırım uyguladılar. Lakin bütün dünyaya tedricen bunun yapılacağını söylediler. Zira siparişler alınmış, ilişkiler yapılmış olabilir. Bir geçiş süreci tanıyor. Geriye dönük yaptırım olabilir mi? 2020’de Ukrayna Savaşı yok, hiçbir şey yok.
NASIL GÜVENELİM, İKİ ETTİ: Siemens’in yaptığı en kıymetli yanlış bana nazaran güvenilirlikle alakalı. Siemens’le TEİAŞ, birçok kurumumuz çalışıyor. En kıymetli türbin sağlayıcılarından bir tanesi o. Nasıl güvenebilirler? Güvenir misin? Kocaman bir soru işareti. Süreci yönetmeleri farklı garabet ve berbat. Siemens Türkiye, 2017’de YEKA ihalesi aldı, rüzgarla alakalı. Güneş muvaffakiyetle oldu. Hem fabrika, hem Karapınar kuruldu. Misal şey rüzgarda vardı. Siemens – Kalyon iştiraki aldı. O proje de olmadı. O bir, burada geliyorsun iki. En hafif tabirle söylüyorum, bu muteber bir tedarikçi profiline uymayan bir şey.
ELEKTRİK VE DOĞAL GAZDA YENİ TARİFE
Tüketim temelli faturalandırmaya geçileceğini açıklayan Bakan Bayraktar “gerçek maliyet modeli” olarak tanımladığı yeni periyoda ait biraz daha detay verdi. Doğal gazda tüketimin Erzurum ve Antalya’da tıpkı olmadığını hatırlatan Bayraktar, “Doğal gaz biraz daha komplike. Fakat orada da kademeli fiyatlandırmaya geçmek istiyoruz” dedi. Doğal gazda uygulamanın 2025 Şubat’ında başlaması planlanıyor. Bayraktar elektrikte ise 2024 tüketimine bakılacağını ve belirlenecek tüketim eşiğini aşanların elektrik faturasında ticarethane kümesine dahil olacağını kaydetti. Bayraktar “Şubat 2025’ten başlayarak size elektriğin gerçek maliyeti gelecek” dedi.
TÜRKİYE’YE ÖZEL FİYAT İSTİYORUZ
2023’te Rusya’yla çok özel fiyatlarla gaz muahedesi yaptık. 2024 ve 2025 için de bu türlü bir programımız var. Elbette mutabakatımız, formülümüz var lakin diyoruz ki “biz Türkiye olarak bize özel bir fiyat istiyoruz”. 2025 sonunda bitecek çok büyük bir kontrat var. Mavi Akım var. Hem bizi, hem üretici ülkeyi koruyacak bir mekanizmayı uygulamak istiyoruz. Tavan ve taban fiyat, tünel fiyatlama dediğimiz bir şey olması lâzım. Bu sene kış enteresan olabilir doğal gaz açısından. Zira Ukrayna transitinin mühleti (aralık sonu, ocakta) doluyor ve uzatılmayacak üzere gözüküyor. Gaz fiyatları Avrupa’da yükselirse, arz güvenliğinde ıstırabımız yok ancak fiyatla alakalı negatif tesiri olmasın istiyoruz. Hasebiyle fiyat ve yeni kontrat süreci el ele.
İSTANBUL GAZ ENDEKSİ OLACAK
(Rusya ile ortak gaz merkezi) 2025 içerisinde Botaş- Gazprom iştirakinde İstanbul Finans Merkezi’nin içinde bir ticaret platformunu işletecek güçlü bir altyapıyı kurmuş durumdayız. Onlara bir mutabakat zaptı gönderdik. Bu üçü tıpkı mecrada yürüyor. Putin de Cumhurbaşkanımıza, Gazprom’a bu istikamette talimat vereceğini tekrar teyit etti. Burada bir İstanbul Gaz Endeksi olacak. Yani İstanbul’da gaz fiyatı oluşacak. LNG muahedesi yaparken, Avrupa’daki yahut Amerika’daki gaz borsasını endeks alıyorsunuz. Artık Rusya gazını satarken, “ben İstanbul Gaz Endeksli bir formülle bu gazı satıyorum” diyecek.
TÜRKİYE’NİN NÜKLEERDE 3 TEMEL ŞARTI
Önümüzdeki 20 yıl içerisinde 4 Akkuyu’da, 4 Sinop’ta, 4 de Trakya’da, 12 reaktör yapmak lâzım. Bizden sonra geleceklerin de bu gaye doğrultusunda gitmesi lazım. Arz güvenliğiyle, pak kaynaklarla bunu sağlamakla, iklimle alakalı gayelere herkes sahip çıkacaksa, bu bu türlü. Türkiye’nin 2053’te net sıfıra (emisyon) nükleersiz varma bahtı yok. Dünyada onlarca şirket yok. Konuşulan ülkeler kısıtlı. Rusya var. Bütün dünya onlarla konuşuyor. Çin’le ve Kore’yle konuşulabilir. Üçüyle de konuşuyoruz. Kesin maksadımız şu; bu nükleer santralleri yapmamız lazım. En ucuz fiyata yapmak istiyorum. En çok yerlileşmeyi bana kim önerecekse onu tercih etmek istiyorum. Ondan sonra ‘gelin birlikte yakıtı Türkiye’de üretelim’ diyorum. 2035’te 7 bin 200 megawat nükleer maksadımız var. Yani 2035’e kadar iki reaktör daha yapmaız, 2035’e yetişmek için 2028’de temel atmamız lâzım.
patronlardunyasi.com
