Baykar’ın, İtalya’daki dev havacılık şirketini satın alması, Kızılelma’nın Roma olduğunu savunan merhum tarihçilerimizin ruhlarını mesut etmiştir

Burak ARTUNER

Kızılelma eski Türk fetih davasıdır. Bu idealin Türkiye’deki araştırma ve yayınların öncüsü elbet ki Ziya Gökalp’ti. Ziya Gökalp, halk lisanında yaşayan ve Osmanlı kaynaklarında bahsedilen Kızılelma’yı 230 beyit uzun bir mesnevi olarak 5 Şubat 1913 tarihli Türk Yurdu mecmuasında yayımlamıştı. Gökalp, 1914’te basılan birinci şiirler kitabına da “Kızılelma” ismini vermişti.

Ziya Gökalp bu yapıtında, İstanbullu genç Ressam Turgut’un yeni geldiği Bakü Kenti’ne girmeden, önüne çıkan İki yoldan (Dağıstan’a gerçek çıkan) soldakinin nereye gittiğini sorduğu, “Ak sakallı bir çiftçinin” ona, “Bu yol, masraf Kızılelma’ya” demesinden meraklandığını; Bakü’de yeni açılan Mektep’te “Şarkı” öğreten “Sadeddin Molla’ya gelip, Kızılelma kentinin neresi olduğunu anlatmasını diler. Ziya Gökalp, bu Molla’nın ağzından Türklerin tarih boyunca öbür ülkeleri ele geçirince, oradaki yabancı medeniyetlere uyup, sonunda eriyip yabancılaşmasını ağır bir lisanla eleştirir.

Sonunda da Kızılelma’yı şu dizelerle anlatır:

“Yüzlerce seferler Türklük kaynadı:
Hind’i, Çin’i, Mısır’ı Rum’u kapladı.
Bütün Payitahtlara en son Çinler’e gitti;
fakat, asla bu meçhul yere
Yaklaşmadı; zira, o mev’ûd ülke,
Değildi haricde bir mevcud ülke!
Kızılalma yok mu? Elbet, vardır;
Fakat onun semti, öteki diyârdır…
Zemini mefkûre, semâsı hayal,
Bir gün gerçek, ancak şimdilik masal.
Türk Medeniyyeti taklidsiz, sâfi
Doğmadıkça bu Yurt, kalacak hafi..”

“Diyarbekirli Mehmed Ziya”nın Türklük ve Türkçülük hislerini geliştirip, örnek olmak üzere seçtiği “Gökalp” mahlasıyla yaptığı bu Kızılelma tanımını sonrasında pek çok ünlü tarihçi de kendilerince yorumladılar. İşte sizlere bu hafta, bir vakitlerin ünlü tarihçilerinin Kızılelma’nın neresi ya da ne olduğuna dair tespitleri:

AVRUPA VURGUSU

Prof. Ahmed Refik Altınay, İstanbul’un resmen işgalinin on birinci ayı sonunda İkdam Gazetesi’nin 16 Şubat 1921 tarihli sayısında “Kızılelma” makalesinde şöyle müellif:

” Kızılelma, eski zamanlarda Türk’ün zafer gayesi, futühat serhaddi idi. Macaristan’da idi, Turan’da değildi (…) Yeniçeriler, Macaristan seferlerinin menkıbelerini ve eski gaza destanlarını okudukları dönemlerde bile Kızılelma’nın anısını, zihinlerinden çıkarmamışlardı. O suretle ki, Kızılelma, Türk lisanında: Saltanatlar yıktıktan, hükümdarların taçlarını başlarına
geçirdikten sonra, erişilecek bir zafer gayesi üzere kullanılmaya başlamıştı.
Türk’ün anladığı en son ve en uzak nokta, Kızılelma’ydı. 1793’te Nizam-ı Cedid’e
İsyan eden Koca Segbanbaşı bile ‘Hemen bize, düşman göstersünler; dalkılıç olup, düşman ordusuna dalarız, harab ederiz; ve Kıral’ın tacını başına geçirüp, Kızılelma’ya dek giderüz!’ demiştir.”

“KIZILELMA ULUSAL AHLAKTIR”

Tarihçi Doktor Mustafa Hakkı Akansel, Çınaraltı Dergisi’nin 22 Kasım 1941’de çıkan sayısında “Kızılelma Nerede?” başlıklı bir makale kaleme aldı. Akansel, makalesinde Kızılelma’nın bir yerden çok bir fikir olduğunu belirterek, şu görüşlerini lisana getirdi:

“Yalnız bence, Ziya Gökalp bir noktada yanılmış: O, Türklüğün uyanması, kalkınması, birleşmesi için, Türkler’in bilgi ve teknik ile silahlanmalarına kanaat getirmiş ve Avrupa’nın bilgisini almak emeliyle “Kızılelma’yı İsviçre’de bir yerde tasavvur etmiş. Yani, Avrupa’ya Türk Gençleri götürülecek; onlar, oranın bilgi ve tekniğini alıp, yurda dönecekler ve bu suretle vatan, yükselecek. Bence, Kızılelma, Avrupa’da yahut öteki bir yerde değildir: Kızılelma, (artık Osmanlı İmparatorluğu dağıldığı ve 1913-1914 hudutlarına veda edildiğinden) burada, bizim içimizdedir; onu, biz kuracağız: Benim tasavvur ettiğim Kızılelma’nın öteki ismi, Ulusal Asabiyyet, Ulusal Ahlak’dır. Bunlar olmazsa, (Japonya gençlerinin yaptığı üzere yapamazsak), Avrupa’nın bilgisini yurdumuza hakkıyla sokamayız; hakikaten, şimdiye kadar o denli oldu.”

ROMA’NIN ST. PİERRE KİLİSESİNİN KIZIL KUBBESİ

Osmanlı Tarih Tabirleri ve Tabirleri Sözlüğü’nde Kızılelma unsurunu yazan Mehmet Zeki Pakalın’a nazaran ise şöyleydi:

“Kızılelma isminin, Roma’nın en meşhur binası olan St. Pierre Kilisesi’nin, üzeri kurşun yerine, kırmızı bakır kaplanmış bulunmasından ve yuvarlak olmasından verilmiş olduğunu söyleyenler de vardır. Roma İmparatorluğu’nun Atilla kumandasında Asya’dan gelen Türkler parçalamış olduğu üzere; Atilla’dan bin sene sonra gelen Osmanlı Türkleri de, bu yolu takip ederek Roma’yı almayı, kendileri için ulusal ve siyasi gaye yapmışlardı…”

YILDIRIM’IN ELÇİLERE SÖZLERİ

Osmanlı tarihçiliğinin değerli isimlerinden İsmail Hami Danışmend ise 1966’da basılan Türkçülük Sıkıntıları isimli kitabının “Kızılelma’nın Çürüyüşü” başlıklı kısmında şu sözlere yer veriyor:

“ (…) Eski Türkler, Osmanlı İmparatorluğunu, üç kıtanın birleştiği etrafta kurmadan evvel, “Anavatan’ı her taraftan genişleten manevi bir harita çizilmiş üzeredir: Gönüllere giren bu vicdani haritanın, çeşitli istikametlerdeki büyük merkezlerine, daima Kızılelma/ Kızılalma ismi vermiştir. Anadolu’nun etrafında uzak, yakın birçok Kızılelmalar vardır. En eski Türk efsanelerine dayanan bu hoş timsal, ordunun gideceği gayeleridir: Yorulmak bilmeyen eski Türk atakları, işte bu Kızılelmalar’a yanlışsız atıldıkça, asırlara göğüs gerecek mu’azzam bir İmparatorluk kurulmuş ve her atakta, genişlemiştir. (…) Türk
Ordusu, Kızılelma’ya atılırken, birinci idealist Osmanlı Padişahları ona, daha ileride, daha Kızılelmalar gösteren birer Millet Kılavuzu rolünde görülür: Meselâ, 1389’daki Kosova Meydan Muharebesi’nde, (şehid babasının yerine tahta geçen) Yıldırım Bayezid, cülüs tebriki için Edirne Sarayı’na gelen Venedik, Ceneviz ve sair İtalyan hükümetlerinin elçilerine: “Roma’ya kadar gidip, Saint-Pierre Kilisesi’nin mihrabında, atıma ot yedireceğim!” kelamlarıyla, Papa Kızılelması’nın daha Doğu Roma Kızılelması (İstanbul) fethedilmeden (64 sene) önce, Türk idealinin manevî haritasına girmiş olduğunu, Batı Hıristiyanlığına resmen ilân etmekte, hiç tereddüt etmemiştir. (…)

FATİH’İN İKİ KIZILELMASI İSTANBUL VE ROMA

Yıldırım’ın o meşhur kelamından 91 sene sonra, Doğu Kızıleması’na (İstanbul’a), Batı Kızılelması’nı (Roma Şehrini) da ek etmek isteyen Fâtih, 1480 Ağustosunun 11’inde, Otranto kentini fethettikten sonra, etrafı da işgal ettirmiştir: Napoli Krallığı’na karşı açılan bu seferin gerçek amacı, Papa Kızılelması’dır. (…)

FRANÇA KIZILELMASI: NOTRE-DAME KİLİSESİ

Fâtih’in nazarında, artık olgun bir meyve haline gelen bu Papa Kızılelması ile, olgunlaşmalarını beklediği Engerus (Budin) ve Alman (Beç/Viyana) Kızılelmalarından diğer Paris bile artık bir nevi, Fransa Kızılelması demekti. Hatta Yıldırım’ın, İtalyan Elçileri’ne (1389 da) söylediği kelama, âdetâ nazire olmak üzere, kendisi de, (1480 güzünde) Papalık makamından elçilikle gelen bir Fransız Kardinali’ne, Paris’in 13’üncü asırda ikmal edilmiş olan (Notre-Dame) isimli meşhur Katedrali’nden kinaye olarak: Roma’nın kurtulması şöyle dursun, senin kendi Büyük Kilise’nin Kuleleri’ne birer Türk bayrakları dikeceğim! demişti.”

İSTANBUL’DAKİ BİZANS İMPARATOR HEYKELİNDEKİ GİZEM

Selçuklu ve Türkiye tarihi üzerine en uzman isimlerden merhum Profesör Osman Turan, 1968’de basılan Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi isimli yapıtındaki Türk Mefkuresi’nde İstanbul ve Kızılelma Efsanesi kısmında şunları belirtiyor:

“Osmanlı Padişahları, tarihi Türk Cihan Hakimiyeti mefkuresine eskisinden daha kuvvetli olarak bağlanırken, İstanbul’u, bu hakimiyetin birinci merhalesi ve merkezi sayıyorlardı. Türk siyaset ve fikir adamları ortasında gelişen bu ulusal ve İslami mefkurenin kitlelerine ve askerlere, Kızılelma ismi ve efsanesiyle yayılması, çok dikkate şayan olup; İstanbul’u sembolleştiriyor ve Türkler için, ona sahip olma emelini teşkil ediyordu (….) Ayasofya’nın önünde. dikili bir sütun üzerinde, at üstünde bulunan Justinianus Heykeli’nin, bir elinde Kızıl bir Küre olup, Türk Kızılelması ve Cihan Hakimiyetinin amacı idi. (…) Hıristiyan kaynaklarına nazaran, at üzerinde canlı üzere duran Justinianus’un Heykeli’nin elinde, altından büyük bir elma, sağ eliyle de Kudüs’ü ve İslamları göstermektedir. Bu Küre, imparatorun dünyayı elinde tuttuğuna delalet ediyor ve Cihan Hakimiyeti tılsımının yazılarını taşıyordu. (…) Bu kızıl kürenin / kızıl elmanın düşmesi birçok ülkelerin kaybına, yani Türkler tarafından fethine ve imparatorluğun sona erişine bir işaret sayıldı.”

TÜRK ORDUSUNUN GÖREVİNİN ADI

Eski Genel Türk Tarihi Kürsü Lideri merhum Profesör Dr. İbrahim Kafesoğlu, “Türk Kültürü” mecmuasının Ağustos 1969 sayısında “Ordunun Vazifesi” isimli yazısının başında, “Kızılelma”yı şöyle tanım ediyor:

“Bizim ordularımız, tarih boyunca, biri ulusal, oburu insani olmak üzere, çift görev ifasına çalışmıştır. Türk ordusunu, başka ordular ortasında çok yükselten insani görev, büyük milletimiz tarafından Kızılelma tâbiri ile sözlendirilmiştir. Kızılelma, cihanın her köşesine adalet götürmek ve milletleri, aşikâr bir medeniyet düzeyinde, tam eşitliğe dayanan bir hukuk sistemine bağlayarak, saadete ulaştırmak mefkûresi idi. Eski Türk inanışına nazaran, bu cihanşümül görev, Allah tarafından Türk milletine tevdi olunmuştu. Tarihte, bütün büyük kumandan ve devlet adamlarımız, icrasını mecburî gördükleri bu ilâhi buyruğu gerçekleştirmeye çaba etmişlerdir. İşte Türk tarihinde, zafer dizileri halinde uzanan, kıtalar genişliğindeki fetihlerin sebep ve kaynağı, budur. İlmi araştırmalar ilerledikçe, daha âlâ anlaşılmaktadır ki, Kızılelma’nın gayesine, çok yerlerde ulaşılmıştır.”

Patronlardunyasi.com