Usta gazeteci Faruk Bildirici, yangın felaketiyle ilgili haberler üzerinden Türk basınındaki kutuplaşmanın fotoğrafını çekti
Faruk Bildirici’nin “Medyamız yangın haberlerinde bile kutuplaştı” başlıklı yazısı şöyle:
“Sabahın birinci saatlerinde Kartalkaya’da yanan Grand Kartal Otel’in önünden canlı yayın yapan muhabirlerin yüzleri ile sözleri birbirini tutmuyordu. “10 meyyit, 32 yaralı” olduğunu söylüyorlardı lakin yüzleri durumun daha vahim olduğunu anlatıyordu. Saatlerce o denli devam ettiler yayına, “Bolu’da yangın faciası: 10 meyyit, 32 yaralı” alt yazısı saatlerce ekranlarda kaldı.
Haber kanallarının yöneticileri ve muhabirler sorumluluklarının farkındaydı. Ölenlerin sayısını ve bilhassa de isimlerini resmî açıklama ve doğrulanmış bilgi olmadan haberleştirmenin riskini almıyor; insanların acısına hürmet gösteriyor, daha da üzmekten kaçınıyorlardı.
Hatta öğlenden sonraya kadar otelin ismini bile vermediler yayınlarında. Sözcü muharriri Nedim Türkmen’in, eşi ve iki çocuğuyla birlikte hayatını yitirdiği bile kesin bilgiler gelene kadar haber yapılmadı; dikkatli davranıldı. Televizyon kanalları üzere haber siteleri de sakin bir lisan tutturdular, Bolu Valiliği’nin açıklamasına dayanarak yayın yapmayı sürdürdüler.
Elbette CNN Türk üzere yanan binanın içine girip oradan yayın yapma yanlışında bulunanlar da oldu. Ancak birinci saatlerde bu cins yayınların sayısı o denli çok da fazla değildi; genel olarak TV’ler ve haber siteleri bakanların açıklamasını beklediler.
Fakat bakanların açıklaması bekleneni vermedi. Dünyanın hangi ülkesinde olursa olsun böylesi bir felaket yaşandığında olayın nedenlerinin, sorumlularının aydınlatılması hedeflenir; yetkililer, gazetecilerin karşısına geçer; tüm soruları karşılıklar. Kartalkaya’da ise beş bakan gazetecilere önce 66, sonra da 76 kişinin öldüğünü söylemekten öte dişe dokunur bilgi vermedikleri gibi, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, gazetecilerin soru sormasını bile engelledi.
YASAK KARARI ÇARPITILDI
Bu kadarla da kalmadı; acilen daha evvel benzeri felaketlerde olduğu üzere yayın yasağı getirildi. Her seferinde olduğu gibi RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin de bu kararı güya yangınla ilgili yayın yasağı kararı alınmış üzere çarpıtarak duyurdu. “yalnızca yetkili mercilerin beyanlarına dikkat edilmesi” üzere medya özgürlüğünü hiçe sayan bir anlayışı dayattı. Halbuki Bolu 2. Sulh Ceza Hâkimliği, “soruşturma belgesi kapsamı hakkında” yayın yasağı kararı almıştı.
Hâkimliğin yayın yasağı kararı da daha evvelki benzeri kararlardan farklı olarak, “haber, röportaj ve gibisi yayınlar” dışında “eleştiri”yi de yasaklıyordu. Eleştirmeden, sorgulamadan nasıl gazetecilik yapılacak? Medya ve halkın haber alma hakkı sansürleniyordu.
Bu açıklamalar, muhabirleri ve yayınları sınırladı. Sözcü TV muhabiri Barış Yalınkılıç, Fatih Portakal’ın otelin ruhsatı, kontrol yetkisi, yangın söndürme sistemiyle ilgili sorularına daima “Maalesef yayın yasağından ötürü sizlerle bilgi paylaşamayacağım” cevabı verdi. Aslında bu yayınla yayın yasağı kararını bir kara mizah örneği olarak ekrana getiren Portakal da yasağı eleştirdi, yayın yasağının soruların aydınlanmasını engellediğini lisana getirdi.
Haklıydı, ismine “yayın yasağı” denilen sansür kararı, gazetecilerin soru sormasını, yangının nedenlerini, sorumlulukları irdelemesini engelliyordu. Gizlenecek bir sorun, eksiklik, yanlış ya da sorumluluk olmasa bu türlü bir sansüre başvurma gereği duyulmazdı herhalde.
Yayın yasağının münasebetlerinden biri, “bilgi kirliliği” idi; RTÜK de “..birtakım yanlış bilgilerin yayıldığının müşahede edildiği”ni öne sürüyordu. Halbuki yayın yasağı kararı alınana ve RTÜK’ün yayıncıları cezalandırmakla tehdit etmesine kadar “bilgi kirliliği” denebilecek bir yayın yoktu. Bunun en somut delili da Bağlantı Başkanlığı’nın Dezenformasyonla Çaba Merkezi’nin toplumsal medya hesabından Kartalkaya’daki yangınla ilgili bir tane bile “dezenformasyon uyarısı” yapılmamıştı. Hâlâ da öyle…
Sonradan kimi sitelerde “Ölenlerin isimleri aşikâr oldu mu?” üzere soru işaretli yayınlar oldu fakat bu bilgi kirliliği değil okur avcılığıydı. Olağan böylesi bir olayda çok ayıptı yapılan…
SORUMLULUKTAN KURTULMA ÇABASI
Dikkat çeken gelişmelerden biri de, muhalif medya ikinci gün kaldırılan yayın yasağını eleştirirken, iktidar yanlısı medyanın olduğu üzere benimsemesiydi. İktidar yanlısı medyanın büyük kısmında tekrar tek taraflı bakış hâkim oldu; yangının sorumluluğunu tümüyle CHP’li belediye Başkanı Tanju Özcan’a yıkma gayreti içine girdiler. En başta da Yeni Akit haber sitesinde ve toplumsal medyada “Neyi gizliyorsun vicdansız Tanju? Saatlerdir ulaşılamıyor” ve “Ah Tanju Ah! Ailelerimizi yaktın” üzere başlıklarla CHP’li belediye liderine saldırdı.
Oysa Tanju Özcan, o sırada otelin önündeydi; muhalif medyadan gazetecilere, televizyonlara açıklama yapıyor; Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un kendisine yönelik suçlamasını yanıtlıyordu. Özcan, turizm alanı olduğu için oteli denetleme yetkisinin bakanlıkta olduğunu, kendilerinin fakat talep üzerine inceleme yapabileceğini anlatıyor; bakanlıktan sızdırılan Bolu itfaiyesine ilişkin 2007 tarihli kontrol evrakının de kendisinden önceki AKP’li belediye başkanı döneminde verildiğini savunuyordu.
Ancak ne Yeni Akit ne de Sabah, Hürriyet, İnternethaber üzere haber siteleri Tanju Özcan’ın kelamlarını yayımladılar; yalnızca bakan Ersoy’un suçlamalarını haber yaptılar. Haber siteleri üzere basılı gazeteler de Özcan’ın açıklamalarına pek prestij etmediler.
KARŞILIKLI EVRAKLAR YARIŞI
İkinci gün Anadolu Ajansı ve TRT Haber başta olmak üzere bütün iktidar medyası “İşte yanan otelin itfaiye raporu” diye bir evrak çıkardı. Ancak 19 gün öncesine ilişkin bu evrak Bolu İtfaiyesi’nin, otelin tamamı hakkında değil orada yeni açılacak bir kafe restoranla ilgili inceleme yazısıydı. İktidar medyası, “Belediye otele uygunluk dokümanı vermiş” haberleriyle bu dokümanın belediyenin sorumluluğunu kanıtladığı yolunda yayınlar yaptı.
Bu suçlamalara Bolu CHP İl Başkanı T. Mert Karagöz’den, yangının dokümanda ismi geçen cafe-restorandan başlamadığı savunusu geldi; akabinde onlar da iki doküman açıkladılar. Kısa müddette çabucak tüm muhalif medyada yayımlanan bu dokümanlardan biri otel idaresinin bir proje nedeniyle itfaiyeye kontrol için başvurduğunu lakin kontrolden geçemediğini, otelin yangın güvenlik tedbirlerinde sekiz eksiklik saptandığını gösteriyordu. İkinci dokümana nazaran de otel idaresi, Belediye kontrolünü aşamayınca dilekçeyi geri çekmişti.
Aslında bu evraklar hiç kimseyi aklamıyor. Çünkü otel idaresi, tespit edilen yangın tedbirlerindeki eksiklikleri, en azından bu rapordan sonra öğrenmesine karşın gidermemiş! Bolu Belediyesi ve itfaiyesi ise binaya onay vermemiş lakin dilekçe geri çekilince otelin yangın tedbirlerindeki eksikliklerin tamamlanması için gayret da harcamamış; bir ikazda bulunmadan belgeyi kapatmış! Kontrolle yetkili Kültür ve Turizm Bakanlığı da oteldeki bu eksikliklerle ilgilenmemiş, haberdar olamamış…
TEK TARAFLI SORGULAMA
Elbette bu evraklar itfaiyenin ve hasebiyle Bolu Belediyesi’nin otel ile ilgisini göstermesi bakımından kıymetliydi. Ayrıyeten bu kadar insanın konakladığı bir turizm beldesinde Bolu Belediyesi’nin otel önünde itfaiye aracı ve takımını hazır tutmamasını sorgulamakta da haklıydılar.
Ama tıpkı sorgulayıcı ve eleştirel hali, iktidara ve bilhassa de binayı kontrol yetkisi nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığı’na karşı sergilemediler. Bakan Ersoy’un, bu otel için 2021 ve 2024’te hazırladıklarını söylediği iki kontrol raporunu açıklayamamasının üzerinde bile durmadılar. Ersoy’un, ortağı olduğu ETS Tur’un pazarladığı bu otele kâfi kontrol yapmamış olmasını, ortaya çıkan “çıkar çatışmasını” hiç sorgulamadılar. Bu bahiste tek ters ses, Yeni Şafak müellifi Aydın Ünal’dan geldi, bakanın istifasını istedi:
“Bolu Belediye liderinden hiçbir beklentimiz yok çünkü en küçük bir insani bedel taşımadığını biliyoruz. Turizm Bakanı derhal istifa etmeli ya da misyondan alınmalı ki biraz olsun vicdanımız soğusun. Artık bir faciadan sonra da bir yetkilinin başı öne eğilsin be kardeşim.”.
Ne yazık ki, iktidar medyasında olduğu üzere muhalif medyanın bir kısmında de tek taraflı bir bakış vardı. Onlar da iktidara yönelik sorgulayıcı hali, CHP’li Belediye’ye yöneltemediler; kontrol yetkisinin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda olduğunu kanıtlamak için gayret harcadılar. Bunu yaparken de tekraren değiştirilmiş olan “Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik” unsurlarını destek aldılar.
Kısacası, medyadaki kutuplaşma Kartalkaya’daki otel yangını haberlerine de yansıdı. Umarım önümüzdeki günlerde bütün medya kuruluşları tek taraflı bakışı terk eder; hem CHP’li Bolu Belediyesi’nin, hem de AKP’li Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu felaketteki sorumluluğunu objektif bir gözle araştırır, sorgular…
Yangın felaketinden zihnimde kalan en çarpıcı imaj, kentteki morgların kapasitesi yetmeyince otel önüne getirilen, bir tavuk şirketinin soğuk hava sistemli kamyonuydu. Hele üzerindeki o “Ağzına sağlık” yazısı hudut bozucuydu. Neyse ki yansılar üzerine yazı örtüldü…”
patronlardunyasi.com
