OSB yönetmeliğinde değişiklik: Sanayiciye yeni maliyet yükü, al-satçı ile aynı muamele ve rezerv alan tartışmaları
Türkiye endüstrisinin can damarı OSB’lerde, sanayicilere ağır yaptırımlar getirdiği öne sürülen ‘yönetmelik’ krizi aşılamıyor. Kaynaklar, bakanlığın “iyileştirme” adımını memnuniyetle karşılamakla birlikte, yapılan son değişikliğin gerçek sanayiciye meşakkat yaratan asıl problemleri gidermediğine işaret ediyor. Bakanlığın yönetmelikte yaptığı iyileştirmelerin asıl sıkıntılı unsurları ortadan kaldırmadığını lisana getiren endüstriciler, rant hedefli al-sat yapanlar ile üretim alanını büyütmek için boş parsel tutan gerçek endüstricinin birbirinden farklı tutulmasını talep ediyor. Endüstriciler, harç ve yaptırımların muhatabının, yalnızca arsa spekülatörleriyle hudutlu tutulması gerektiğini belirtiyor.
Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Uygulama Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 5 Eylül 2024’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, kıymetli değişikliklerin yapıldığı yönetmeliğin ana emeli, OSB’lerde arsa alıp satarak fırsatçılık yapanları engellemek ve boş tutulan parsellerin süratli bir halde üretime kazandırılmasını sağlamak olarak açıklanmıştı. Lakin endüstriciler, yeni yönetmeliğin uygulamada birçok probleme yol açtığını ve OSB’lerde işleyişi engellediğini sav etmişti. 400 OSB’nin bulunduğu Türkiye’de, Kocaeli’den Denizli ve Gaziantep’e kadar ortalarında dev holdinglerin de yer aldığı binlerce firmanın yeni yönetmelikten ötürü büyük mağduriyet yaşadığı belirtilmişti. Endüstriciler, uygun niyetle çıkarıldığı düşünülen yönetmeliğin OSB’lere yarardan çok ziyan verdiğinden yakınmıştı.
“10 BİN PARSEL İÇİN TAHLİL ARAYIŞI SÜRÜYOR”
Gündeme taşınan mevzunun akabinde sanayicilerin itirazları kısmen karşılık buldu ve bakanlık yönetmelikte kimi hususları değiştirdi. Geçtiğimiz haftalarda yapılan Marmara Bölgesi Organize Sanayi Bölgeleri İstişare Toplantısı’nda sanayicilere muştuyu veren bakanlık yetkilileri, kira ve bölüm mukaveleleri hususlarında düzenlemeye gidileceğini söyledi. Lakin, endüstriciler bakanlığın “iyileştirme” adımını memnuniyetle karşılamakla birlikte yeni yönetmelikte kahır yaratan asıl meselelerin giderilmediğine işaret ediyor. OSB’lerde yaklaşık 60 bin civarında sanayi parseli bulunuyor. Yönetmeliğin birinci halinin bu sanayi parsellerinin yarısında sorun yarattığını belirten endüstriciler, bakanlığın üç ay içerisinde yönetmelikte üç kere büyük değişiklik yaparak problemlerin sayısını azalttığını belirtti. Yapılan güzelleştirmelerle sıkıntılı olan parsel sayısı 10 bine indi.
“GERÇEK” ENDÜSTRİCİ, “AL-SATÇI”DAN AYRILMALI
OSB’lerde problemli görülen emlakın, sanayi şirketleri yerine şahıslar ya da gayrimenkul şirketlerinin mülkiyetinde olduğunu belirten endüstriciler, “gerçek sanayici” tarifi yapılmasını istiyor. Bu sanayicilerin rant emelli al-sat yapanlardan ayrılmasını, harç ve yaptırımların, sadece spekülatif gayeli arsa sahiplerine uygulanması talep ediliyor. Sanayicilerin en somut tekliflerinden biri de OSB’lerde aktif olan sanayi tesislerinin mevcut kapalı alanlarının yüzde 100’ü kadar büyüme alanı ayırmasına müsaade verilmesi, Türkiye’de sanayicilerin kentlerin içinde kalan tesislerini büyük emek ve masrafla OSB’lere taşıdığını anlatan firma sahipleri, “OSB’lerde fabrika kurarken bir daha taşınmamak, bir daha birebir zorluklarla ve maliyetlerle karşılaşmamak için mevcut tesislerinin yanında büyüme alanları satın aldık.
Bu alanların parasını son kuruşuna kadar ödedik. Ve yıllar içinde imkan buldukça mevcut fabrikalarının yanındaki yerlerini kullanarak yatırımları sürdürdük. Sanayicilerin mevcut fabrikalarının yanında büyüme alanları tutmaları aslında Türk Sanayi için kıymetli bir güvence” yorumunu yapıyor. Kent içinden OSB’lere taşınmış ve yıllar içinde 3-4 kat büyümüş birtakım endüstriciler de bakanlığın bu kararda ısrar etmesinin sanayicilerin büyümesini engelleyeceği kaygısını taşıyor. Görüştüğümüz bir endüstrici “Fabrikamızın yanında yeni yatırımlar için arsa tuttuğumuzdan için cezalandırılıyoruz. Meğer turistik yerlerde vs. arsa alıp, rantiyeci olarak para kazansaydık, kimsenin umurunda olmayacaktı. Endüstrici üzere önlemli olduğumuzdan, büyümeyi, istihdamı düşündüğümüzden ötürü bakanlık bizi pişman etti” diye konuştu.
“STOKLAMA ALANLARI KORUNMALI”
Birçok bölümün, üretim gereği hammaddelerini yahut yarı mamullerini açık topraklarda stoklamak zorunda olduğunu vurgulayan yetkililer, bakanlığın bu alanlar için kapalı bina yapılmasını kural koşmasının büyük badire yarattığını lisana getiriliyor. Açık stoklama alanlarına gereksinim duyan sanayi tesislerine, mevcut kapalı alanlarının yüzde 20- 30’u kadar bir açık arazi kullanma müsaadesi verilmesi isteniyor. Bu uygulamanın, üretim maliyetlerini düşürerek, endüstricinin rekabet gücünü de artıracağına dikkat çekiliyor.
“SANAYİCİ KREDİ ÇEKİP HARÇ MI ÖDESİN, YATIRIM MI YAPSIN?”
Ekonomik göstergelerin çok yeterli olmadığı bu periyotta, bakanlığın daha evvel hiç gündemde olmayan harç uygulamasını mecburî tutmaya başladığını hatırlatan bir öteki endüstrici ise “Dev yatırımları olan, ülke iktisadına kıymetli katkılar sunan kimi firmalardan durup dururken 10, 20, 30 milyon TL peşin harç ödemesi talep ediliyor. Yatırım için para bulamayan endüstrici harç ödemek için -bu yüksek faiz ortamında- kredi mi çekmeli? Dünyanın neresinde endüstricinin yatırım yapması için bu yükseklikte bir harç ödemesi gerekiyor? Gerçek endüstricilerden harç alma uygulaması derhal kaldırılmalı” yorumunda bulundu.
“YÖNETMELİK DURDURULMALI YA DA TARİHİ ERTELENMELİ”
Sanayiciler, yayımlandığı kısa mühlet içerisinde üç büyük revizyon geçiren yeni yönetmeliğin iç tutarlılığını kaybettiğini öne sürüyor. Bu kapsamda “Yönetmelik birinci çıktığında muhakkak yasakladığı birçok mevzuya, gelen itirazlar sebebiyle müsaade verdi. Müsaade verdiği birçok mevzuyu ise öngörülmeyen meseleler sebebi ile kısıtladı. Hasebiyle bu yönetmelik kendi içinde bir kaos yaşıyor. Haftalık mevzuat değişimleri ile durum kurtarılmaya çalışılıyor. Bu baş karıştırıyor. Uygulamacı bürokratların tasa ile hiçbir adım atmamalarına, tahlil üretmemelerine sebep oluyor. Bu nedenle yönetmelik dondurulmalı. Bir müddet üzerinde çalışılmalı ve iç tutarlılığı olacak bir hale getirildikten sonra, uygulamaya alınmalı yahut bakanlığın son tarih diye verdiği 31 Ocak günü en az 6 ay ertelenmeli. Bu sayede herkes tekrar hesabını yapsın, kurallarını gözden geçirsin ve rasyonel kararlar alsın” açıklamasını yaptı.
BAKANLIK YETKİLİLERİ, SANAYİCİLERİN TALEPLERİNE YANIT VERDİ
Sanayicinin yönetmelikle ilgili taleplerine yönelik Ekonomim’den Aysel Yücel’in sorularını yanıtlayan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilileri, OSB’lerde şeffaflık, üretim odaklı düzenlemeler ve esnek uygulamalarla endüstricinin yükünü hafifletmeyi hedeflediklerinin altını çizdi. Atılan değerli adımların başında tahsis ve ön tahsislerin şeffaf ve öngörülebilir kurallar çerçevesinde her ayın birinci pazartesi günü çevrimiçi platformda ilana çıkarılmasının geldiğini belirten yetkililer, “Yönetmelik değişikliğinin tüm sanayicilerimiz tarafından takdirle karşılanmasının ispatı, uygulamanın birinci 4 ayında 153 OSB’de1076 yatırım yeri için 2010 tahsis ve ön tahsis başvurusu gerçekleşmiş olmasıdır. Bu muazzam talep sanayi dostu düzenlemelerimizin eseri” dedi. Bakanlık yetkilileri, sanayiciden gelen taleplere şu karşılıkları verdi:
-SANAYİCİNİN, “AL-SATÇI”DAN FARKLI TUTULMASI
5 Eylül 2024 öncesindeki OSB Mevzuatı gereği OSB’deki parsellerde üretime geçme kaidesi vardı, mevzuatta açıkça belirlenmiş müddetler sonunda üretime geçmeyen iştirakçilerin tahsisleri iptal ediliyordu ve tıpkı biçimde spekülatif emelli zamanlar vb. süreçler yasaktı. 5 Eylül 2024 tarihinde OSB Uygulama Yönetmeliğinde ön tahsis, arsa tahsisi, tahsis müddet uzatımları, kiralama ve tahsis durumlarını etkileyen öteki hususlara ait yollara yönelik düzenlemeler yaptık. Aslında OSB mevzuatında var olan uygulamaların daha açıklayıcı ve şeffaf olmasını sağladık. Son düzenlemeler ile temele yönelik olarak yaptığımız değişiklik 5 Eylül 2024’e kadar üretime geçmeyen ya da geçemeyen yatırımcılara üretime geçebilmeleri için ek bir mühlet tanınması uygulamasıdır. Bu gerçek sanayiciyi müdafaaya yönelik bir uygulamadır. Yapılan değişiklikle getirilen uygulamadan yararlanma imkanı sanayicilerimize tanınmış bir haktır. Bu haktan istifade etmek istemeyenler için mevzuatta değişiklikler öncesi kararlar geçerliliğini korumaktadır. Bu yeni uygulama olmasa Süreksiz 12 kapsamına giren tüm tahsisli parsellerin tahsislerinin iptal edilmesi, tapulu parsellerin ise mülkiyetinin OSB’ye geçmesi gerekiyordu. OSB’de yer alan pahalı yerlerin atıl kalmaması ve yatırım yapmak isteyen endüstriciler için imkan sağlanması emeliyle düzenlemeler yaptık. Yönetmelik değişikliği ile tahsislerin iptalinden çok tahsis müddetlerini son bir sefer uzatarak endüstricinin önünü açmayı hedefledik. Yani sav edilenin bilakis, Bakanlığımızca, mühleti tükenen aslında iptal edilmesi gereken tahsis sahibi endüstriciler için efor sarf edilmektedir.
-BÜYÜME ALANI AYRILMASINA MÜSAADE VERİLMESİ
OSB mevzuatı gereği; endüstriciler kendilerine tahsisli parselin en az yüzde 25’ine tekabül edecek taban alanlı bir tesis kurmak zorundadır. Örneğin 100.000 m2’lik bir sanayi parselinde asgarî 25.000 m2 taban alanlı bir bina inşa edilmesi zaruridir. Yani örneğin sanayicilerimiz 100.000 m2’lik parselinde geri kalan 75.000 m2’lik kısmı gelecek yatırımları için rezerv alan tutabilirler.
-AÇIK ARAZİ STOKLAMA ALANLARININ TANINMASI
OSB mevzuatı gereği; endüstriciler kendilerine tahsisli parselin asgarî yüzde 25’ine tekabül edecek taban alanlı bir tesis kurmak zorundadır. Lakin Sanayicilerimizin uygun bir münasebet ile OSB’ler üzerinden Bakanlığımıza müracaatta bulunması durumunda Bakanlığımız sanayicilerimizi taban alanı kuralından muaf tutabilmektedir. Münasebetiyle proses gereği daha çok alana muhtaçlık duyan sanayicilerimiz 4’te 1 taban alanı muafiyeti için Bakanlığımıza müracaatta bulunabilir.
–İNŞAATI BAŞLAYAN ŞİRKETLERDEN HARÇ ALINMAMASI
Yönetmeliğe yeni eklenen Süreksiz 12’nci unsur ile arsa tahsis müddetlerinin dolması nedeniyle iptal durumunda olan lakin ilgili OSB tarafından şimdi iptal süreci gerçekleştirilmeyen iştirakçilere işyeri açma ve çalışma ruhsatı alarak arsa tahsis süreçlerini tamamlayabilmeleri için son bir imkan tanıdık. Bahse mevzu bu imkandan faydalanmak için OSB’deki iştirakçilerin en geç 31 Ocak 2025 tarihine kadar Bakanlığımıza müracaatta bulunması ve Bakanlığımıza muhakkak bir ödeme yapması gerekiyor. Bu ödemeler konusunda da birtakım konuları açıklığa kavuşturalım. Yeni yaptığımız Düzenlemeye nazaran birinci 6 ay bedelsiz, 6 ay sonrasındaki her ay için yeni parsel bedelinin;
-Hiç yapı ruhsatı almayanlar için Binde 5’i,
-Yapı ruhsatı alıp yapı kullanma müsaadesi almayanlar için Binde 1’i,
-Yapı kullanma müsaadesi olup işyeri açma çalışma ruhsatı olmayanlar için On binde 5’i olarak uygulanacak. Sonuçta tesisini bitirmiş artık son evreye gelmiş sanayicilerimiz rastgele bir bedel ödemeden 6 ay içinde işyeri açma ve çalışma ruhsatlarını alarak yasal bir biçimde üretime geçebilecek. Bu vakte kadar OSB parselini mevzuattaki azamî 8 yıl mühletini aşacak formda elinde tutan ve yapı ruhsatı dahi almayanlar ile inşaatına başlayan yahut bitiren sanayicilerimizden alınacak fiyatların ayrıştırılması tekrar yatırıma başlamış sanayicimiz lehine bir uygulamadır.
patronlardunyasi.com
