Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek: Vatandaşımız hayat pahalılığı şikayetinde haklı
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, tv100’de Özel Röportaj’a konuk oldu. Bakan Mehmet Şimşek, başta enflasyon ve kayıt dışıyla uğraş olmak üzere iktisat konusunda değerlendirmeler yaptı. Bakan Şimşek’e ilk soru enflasyonla ilgiliydi. Şimşek, “Rakamlar size umut veriyor mu?” sorusu üzerine şunları söyledi:
‘ENFLASYONLA UĞRAŞTA UZAKLIK KAT EDİYORUZ’
“Öncelikle şunu söyleyeyim, enflasyonla çabada uzaklık kat ediyoruz. Enflasyon düşüyor, fiyatların artış suratında bir yavaşlama var. Ocak ayı nispeten yüksek çıktı diye bu uğraşın kararlılık boyutuyla gerekse almamız gereken önlemler boyutuyla başımızda soru işareti bırakmadı ocak ayı. Geçen sene ocak ayına nazaran enflasyon yaklaşık 23 puan düşmüş durumda. 2023’ün sonunda yüzde 65’ti. Enflasyonda düşüş var ve devam edecek. Ocak ayında tabi yılın birinci ayında enflasyonun yüzde 5 olarak çıkması beraberinde birtakım tartışmalar getirdi.”
‘YÜZDE 5 MERKEZ BANKAMIZIN AÇIKLADIĞI BANDIN İÇİNDEYDİ’
“Şunun altını çizmek istiyorum. Ocak ayındaki yüzde 5’lik enflasyon son 4 yılın ocak aylarındaki en düşük enflasyondu. Bakın bundan evvelki ocak ayın enflasyonu daha yüksekti.
Yüzde 5 aslında Merkez Bankamızın tabi ki açıkladığı bandın içindeydi. Artık bu niçin yani yüzde 5 niçin soru işareti uyandırdı diye sorabilirsiniz, yüzde 5 nereden geldi diye… Zati 3 aşağı 5 üst 3.5-4 civarı enflasyon bekleniyordu.”
‘BURADA BİR SEFERLİK SAYILAR VAR’
“Burada bir kezlik diye addedilecek sayılar var. TÜFE, TÜİK sepet yüklerini değiştirdi oradan 0.3 ek enflasyon geldi.
Yine geçen sene son çeyreğinde üzerinde çalışılan bir sıhhatte uzun müddettir hiç muayene fiyatlarında değişikliğe gidilmemişti. Orada artışın getirdiği bir yaklaşık 0.6’lık tesir var.
Klasik olarak yılın başında bilhassa bir sürü fiyat ayarlaması yapılıyor. Bir tanesi de belediyelerin şebeke suyuna yaptığı artırımın tesiri var, 0.4 puanlık. Aslında enflasyonun ana eğiliminde, ki bu düşüşte, değerli bir değişiklik yok.”
‘OCAK ENFLASYONU NE KURGUMUZU DEĞİŞTİRDİ NE DE BEKLENTİLERİMİZİ BOZDU’
“Şunu anlatmaya çalışıyorum, 2023’te yüzde 65 olan enflasyon, 2022’de 64-65’ti, bu sene yüzde 24’e düşmesini öngörüyoruz. Şu manaya geliyor, fiyatlardaki artış suratı yavaşlıyor demektir, o denli okumamız lazım.
Enflasyona baktığınız vakit yüzde 42 civarında enflasyon var. Artık bu manşet enflasyonu, fakat mal enflasyonuna bakarsanız, yani besin hariç, temel mallara bakarsanız yaklaşık yüzde 24’lük bir enflasyon var. Burada yüksek olan hizmet enflasyonu. Gecikmeli düşüyor. Zira daima geçmiş enflasyonu baz alıyorlar. Ocak ayında kira artışına bakarsanız yüzde 100’ün üzerinde, eğitime bakarsanız yüzde 99.9. Bu kalemler yüksek zira geçmiş enflasyonu baz alıyor.
Önümüzdeki periyotta biz kararlı bir biçimde bu programı uygulayarak bu sene enflasyonu yüzde 30’un altına, yüzde Merkez Bankamızın maksadı olan yüzde 24’ün altına çekmeyi, bir sonraki sene de tek hanelere yanlışsız yaklaşmayı planlıyoruz. O denli programladık. Enflasyonda düşüş var, devam edecek. Ocak ayı enflasyonu hiçbir halde bizim ne enflasyona ait uğraşımıza ait kurgumuzu değiştirdi ne de beklentilerimizi bozdu.”
‘HAYAT PAHALILIĞI ŞU ANDA EN DEĞERLİ EKONOMİK SORUN’
“(Sokakta konuşulan ekseriyetle hayat pahalılığı. Fiyatlardan şikayetçi vatandaş. Sizce haklılar mı?) Hayat pahalılığı Türkiye’nin şu anda karşı karşıya olduğu en kıymetli ekonomik sorun. Bu bir realite. Nüfusumuzun yaklaşık yüzde 83.7’si ki bu çok yüksek bir oran, artık kentlerde kasabalarda yaşıyor, bu büyük bir oran, çok yüksek bir oran. Bence hayat pahalılığının en kıymetli bileşeni kiralardır. Zira konut sahipliği oranı yüzde 56’lar civarında. Ve son yıllarda gerek konut fiyatları çok süratli yükseldi gerekse kiralar çok süratli yükseldi. Münasebetiyle burada vatandaşımızın hayat pahalılığından kastı natürel ki burada değerli ölçüde kira bir bileşen. Biz burada arz yığını dediğimiz yani konut arzını artıracak önemli bir gayret içerisindeyiz.
Bir taraftan zelzele bölgesinde yine bir inşa süreci var, 201 bininci konut teslim edildi, 250 bin konut şu an inşa halinde. Onunla da yetinmiyoruz, toplumsal konutlar, yerinde dönüşüm, kentsel dönüşüm… Bütün bu bahislerde bütçeden çok güçlü dayanak veriyoruz. Ben inanıyorum ki önümüzdeki bir iki yıl içerisinde zelzele bölgesindeki yine inşa sürecine ilaveten çok önemli bir konut seferberliğine gireceğiz, toplumsal konuttan bahsediyorum. Yani devletin desteklediği ve vatandaşımızın çok rahat erişebileceği konutlardan bahsediyoruz. Neden? Zira bu enflasyonla gayrette en değerli başlıklarımızdan bir tanesi.
Diğer bir başlık besin arzı. Aslında Türkiye’de ziraî üretimde düzgünüz. Ancak tarladan sonuncu tüketiciye eser giderken fiyatlarda abartılı artışlar var. Bir sürü aracı şirket kuruyorlar ve her basamakta fiyatı neredeyse katlıyorlar. Olay yalnızca bir lojistik sorunu değil, olay yalnızca bir fire oranı yüksek de onun için fiyatlar yükseliyor değil. Olay tarladan kesin tüketiciye, markete ulaşana kadar bir sürü aracının olması. Bunların bir kısmının da bizim vergi kontrol konseyinin yaptığı incelemelere nazaran aslında bir kısmı da yapay. Fiyatları aslında bir manada şişirmek için yapılan uygulamalar. Onun için bütün bu süreçleri inceliyoruz.
Sadece kontrolle değil tabi, kontrol işin bir ayağa. Biz daha çok bu besin lojistik, bütün bu süreçlerin faal hale getirilmesi, varsa bir yerde tıkanıklık onun aşılması, rekabetin artırılması… Bunları daha çok önemsiyoruz. Olağan ki kontrol işin bir boyutu, daha çok Ticaret Bakanlığımızın fahiş fiyat üzerinden yaptığı bir uygulama fakat biz hazine maliye perspektifiyle olaya şöyle bakıyoruz.”
KONUT, BESİN VE GÜÇ ARZI ARTIRILACAK
“Şunu anlatmaya çalışıyorum, bir taraftan konut arzını artıracağız, bir taraftan besin arzını artıracağız…
Enerji, öbür kıymetli bir bileşen. Güçte şu anda devlet olarak biz çok önemli bir sübvansiyon sağlıyoruz. Şu anda konutlarda sübvansiyon yüzde 60 civarı elektrikte, doğalgazda yüzde 63 civarı. Bu şu manaya geliyor. Ortalama vatandaşımızın tükettiği diyelim ki elektrik 100 liraya bize mal oluyorsa temelinde 40 liraya satıyoruz. Doğalgaz bize 100 liraya mal oluyorsa biz aslında 37 liraya satıyoruz. Yani ortadaki farkı hazine ödüyor.
Bütün bu süreçleri çalışıyoruz, güç arzını, bilhassa yenilenebilir güç özelinde, işte son yapılan ihaleleri gördünüz. 3.5 sente kadar indi fiyatlar. Sahiden Türkiye bir taraftan güç arzı, bir taraftan besin arzı ve bir taraftan da konut arzıyla hayat pahalılığıyla arz istikamette gayret ediyor. Natürel ki Merkez Bankası daha çok para siyaseti yani sıkı para siyaseti uygulayarak, kredi genişlemesi sınırlayarak, açıktan para basmayarak enflasyonla gayret ediyor.”
‘KAMU HARCAMALARININ ULUSAL GELİRE ORANI DÜŞECEK’
“Maliye siyaseti ayağında bu sene çok destekleyici olacağız. Bu sene kamu harcamalarının ulusal gelire oranı düşecek. Bu sene bütçe açığının ulusal gelire oranı düşecek. Bu da enflasyonu aşağı çekecek.
Yönetilen yönlendirilen fiyatlar, devletin güdümündeki fiyatlar var. Ocak ayında biz çok dikkatli davrandık. Aralık ayında çıkardığımız kararnamelerle örneğin akaryakıt olsun, tütün eserleri olsun, örneğin alkollü içecekler olsun bütün bu hususlarda ÖTV’deki 6 aylık artış çok cüzi seviyede tuttu. Yani fiyata yansıması yüzde yarımla yüzde azamî 2.9 ortasında oldu yani bütün 6 aylık süreçten bahsediyorum. Onun için biz aslında destekledik.
Burada bir tek dediğim üzere bu sıhhatte bilhassa aile doktoruna gitmeyip direkt doğruya hastaneye, direkt doğruya üniversite hastanelerine gidenlerin ödediği bir muayene, iştirak hissesi var. Oradaki artış yıllardır yapılmadığı için pat diye yapılınca ocak ayında bir fark çıktı. Onu bir kenara bırakırsak büyük oranda biz maliyet siyasetini sıkılaştırıyoruz, para siyaseti sıkı, yönetilen, yönlendirilen fiyatlar bizim gaye enflasyonuyla paralel, hatta altında. Geriye doğal ki kararlılık kalıyor, sabır ve kararlılıkla bu programı uygulamak kalıyor.”
‘HAYAT PAHALILIĞI ŞİKAYETİNDE HAKLI VATANDAŞIMIZ’
“Arz taraflı de çalışıyoruz. Onun için enflasyon düşüyor. Vatandaşımız şikayetinde haklı. Hayat pahalılığı şikayetinde haklı vatandaşımız. Zira enflasyon çok adaletsiz bir vergi üzeredir. Bilhassa sabit ve dar gelirlileri vurur. Gelir dağılımını bozar. Onun için enflasyon, yani makroekonomik olarak baktığım vakit, en büyük kötülüktür. Kesinlikle enflasyonla uğraş edilmelidir. Biz artık enflasyonla önemli bir halde çaba ediyoruz. Vatandaşımız müsterih olsun, biz esaslı bir tahlil peşindeyiz. Kolaycı bir tahlil de yok, kestirme bir yol yok, olsa çoktan bulunurdu. Bütün dünyada uğraş vakit alıyor. Pandemi sonrası Avrupa’da, Amerika’da da enflasyon bizdeki üzere değil tabi, yüzde 2’lerden yüzde 9’lara, 10’lara çıktı. Ne yaptılar? Tekrar 3’lere, 4’lere düşürmek, yüzde 2 civarına düşürmek 3 yıldan fazla mühlet aldı. Bizim program aslında 2023’ün ikinci yarısında başladı. Ve daha biz 2 yılımızı doldurmadık. Ve şu anda enflasyonda önemli düşüş var, düşüş devam edecek. Bu sene yüzde 24 civarına düşürmeyi hedefliyoruz, daha sonra da inşallah daha da aşağıya çekeceğiz.”
‘VATANDAŞIMIZIN İNANMAYA BAŞLADIĞINI SÖYLEYEBİLİRİM’
“Vatandaşımızın da inanmaya başladığını söyleyebilirim. Vatandaşımız biz bu programa başladığımız vakit 3 yıllık orta vadeli programa biz Eylül 2023’te açıkladık. Ağustos 2023’e gidin. Anketlerde vatandaşa soruyoruz, diyoruz ki önümüzdeki 12 ay enflasyon yüzde kaç olacak? Vatandaşımız o vakit, enflasyon yüzde 88.3 olacak diyor bir yıl sonra. Artık ocak ayında sorduk, 12 ay sonra enflasyon ne olacak diye sorduk, yüzde 58.8 diyor. 30 puanlık bir düşüş var. Vatandaşımızın enflasyon beklentisi hala yüksek lakin program öncesine nazaran yaklaşık 30 puan düşmüş. Ben inanıyorum ki bu sene bir 30 puan daha düşecek. Zira biz bu sene enflasyonu yüzde 20’lere düşürdüğümüz vakit vatandaşımız da kesinlikle bunu görecek ve ona nazaran beklentilerini şekillendirecek.
Geçmişte enflasyon maksatlarını tutturmakta zorlanmışız. Bunu kabul ediyorum. Bundan dolayı de vatandaşımız daima kuşkuyla yaklaşmış. Şunu net vurgulamak istiyorum, şu anda enflasyon düşüşte, bu sene para siyaseti, maliye siyaseti, gelirler siyaseti, yönetilen yönlendirilen fiyatlar, bütün bu siyaset çerçevesiyle biz enflasyonun yüzde 42’den yüzde 24 civarına düşüreceğiz. Vatandaşımız da bunu gördükçe beklentileri de ona nazaran güzelleşecek.”
‘KAMU ASLINDA ÇOK ÖNEMLİ TASARRUF YAPIYOR’
“Şimdi mesela diyorlar ki kamu niçin tasarruf yapmıyor? Aslında çok önemli bir tasarruf yapıyor. Size kolay bir sayı vereyim. 2024 öncesi 10 yıla gidin, yani 2013-2023, 2014-2024 ortası. Sarsıntısı ve faiz harcamalarını bir kenara bırakın. Zira onları piyasa belirliyor, sarsıntısı de öngöremezsiniz. Artık kamunun harcamalarını ne belirliyor? Bütçe belirliyor. Siz diyelim ki 2023’ün sonunda parlamentoya gidiyorsunuz ve diyorsunuz ki ben 2024’te 100 lira harcayacağız diyorsun. Artık programdan evvelki 10 yıl boyunca 100 lira olarak onaylanan bütçe 109 lira olarak gerçekleşmiş harcama, 10 yılın ortalaması. Yani yüzde 9’luk bir sapma var her sene. 2024’te ne oldu biliyor musunuz? 100 lira olarak öngörülen kamu harcaması 97 olarak gerçekleşti. (Tasarruf kaynaklı mı?) Tabi. Biz harcama disiplinini tesis ettik, tasarruf yaptık lakin bir taraftan da hiçbir formda bütçenin ötesine geçilmesine müsaade vermedim. Hatırlarsanız 2024’ün ortasında biz yeni bir tasarruf paketi açıkladık, harcama denetimi, harcamada üretkenlik, verimlilik ve tasarruf paketi açıkladık. Orada çok önemli önlemler aldık, onlar sonuç verdi. Bu sene de devam edecek bu önlemler.
Onun için bütçe ağını azaltıyoruz, kamu harcamalarının ulusal gelire oranı azalacak, yani biz bu periyotta kayıt dışıyla gayret edeceğiz, çok güçlü formda edeceğiz. Kayıt dışılık demek verimsizlik demek.
Yani hem adil olmayan rekabet demek hem verimsizlik demek. Bütün bunların sonuç vereceğini düşünüyorum.”
KKM HUKUKÎ ŞAHISLAR İÇİN BU YILIN ORTASINA KADAR SONLANACAK
“(Kur muhafazalı mevduat (KKM) son bulacak mı? Tarih verebiliyor musunuz?) Kur muhafazalı mevduattan çıkış konusunda kararlıyız. Dorukta, Ağustos 2023’te lira cinsinden 1 trilyonun altına indi. Lakin dolar cinsinden 144 milyar dolardan 30 milyar doların altına indi. Bunun yaklaşık 3’te 1’inden az bir kısmı, şirketlerin yani hukukî bireylerin, geriye kalanı gerçek bireylerin. Merkez Bankası’yla yaptığımız istişarelerde, muhtemelen bu yılın birinci yarısında biz hükmî şahıslara ait bu programa son vereceğiz, yani KKM uygulamasına son vereceğiz. En geç yılın ortası, daha evvel olabilir. Ve büyük ihtimalle bireyler açısından da yeniden bu sene içerisinde… Aslında kur muhafazalı mevduatı cazip olmaktan çıkarttık.”
patronlardunyasi.com
