İpek ihracatı rekor düşüşle 1 milyon dolara geriledi
Türkiye, dünyada ön sıralarda yer aldığı dokuma endüstrisinin en katma kıymetli hammaddelerinde üretim gücünü kaybediyor. Daha evvel tiftikteki üretim gücünü Ankara keçilerini rakip ülkelere satarak kaybeden Türkiye, benzeri durumu ipekte de yaşıyor.
1990’lı yıllarda 30 bine yakın hanenin üretim yaptığı ve binlerce köyün geçim kaynağı olan ipek, ortadan geçen devirde dışa bağımlı olunan eser haline geldi. İpek böcekçiliği ile uğraşan hane sayısı 30 binden bin 600’lü sayılara gerilerken, ipek böcekçiliği yapan köy sayısı ise 2 binlerden 500’lere kadar düştü. İhracat 1 milyon dolarlara gerilerken ithalat ise 27 milyon doları aşarak son 4 yılın en yüksek pahasına ulaştı. Doğal elyaflar ortasında yer alması nedeni ile talebin canlı olduğu alanda Türkiye’nin üretim gücünün daha da zayıflaması, ithalatının ise artması bekleniyor.
PAMUKTAN 20 KAT DAHA DEĞERLİ
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, dünyada, ipek değerli bir dokuma hammaddesi olup, lüks tüketim mallarında kullanılması ile öne çıkıyor. İpek eserleri global dokumacılık çıktısının yüzde 0,2’si üzere düşük bir hissesi oluşturmasına karşın ipekten eserler milyarlarca dolarlık bir ticaret hacmi oluşturuyor. Bu da ipeğin pamuktan yaklaşık 20 kat daha pahalı bir eser olması sonucunu doğuruyor.
En fazla ipek tüketimine sahip ülkeler sırasıyla, ABD, İtalya, Hindistan, Fransa, Çin iken, en büyük üretici ülke ise Çin ve Hindistan olarak öne çıkıyor. Ayrıyeten, global dokuma piyasasında değerli bir yere sahip olan İtalya da dünyada kıymetli tüketici ülkelerden birisi pozisyonunda bulunuyor. Dünyada olduğu üzere Türkiye’de de tüketicilerin bilinçlenmesiyle ekolojik ve doğal eserlere olan talep artışı kelam konusu esere talebi canlı tutuyor.
Bu nedenle dünya ipek böceği ithalatı 2023’te 1 milyar 610 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken ihracat ise 1 milyar 831 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylelikle kelam konusu eserde dış ticaret hacmi 2023 yılında 3 milyar 441 milyon dolar düzeyine ulaştı. Kelam konusu kıymetler 2022’ye nazaran sonlu bir düşüşü işaret etse de 2022’ye nazaran yüzde 20’ye yakın artış olarak kayıtlara geçti. Halı ya da hazır giysi üzere son eser olarak raflara çıktığında ise ipek eserlerden oluşan pazarın bedeli çok daha yüksek düzeylere ulaşıyor.
2018’DEN SONRA BESBELLİ DÜŞÜŞ
Ancak yüksek katma bedeline karşın ipek böcekçiliği Türkiye’de son yıllarda kıymetli oranda güç kaybetti. Türkiye İstatistik Kurumu bilgilerine nazaran son 10 yılda Türkiye›de ipekböcekçiliği yapan hane sayısı bariz bir düşüş gösterdi. 2014 yılında 340 olan ipekböcekçiliği yapılan köy sayısı, 2024 prestijiyle 508’e yükselse de 2018’de görülen 693 düzeyinden sonra daima bir azalma trendine girdi. Üretici sayısı ise 2018’de 2 bin 210 şahısla tepeye çıkarken, 2024’te 1 bin 631’e gerileyerek yüzde 26 düşüş yaşadı.
Benzer halde, 2020 yılından itibaren ipek kozası üretiminde de düşüş gözlendi. 2015’te 114,7 ton yaş koza üretilirken, 2024’te bu sayı 84,8 tona geriledi. Dalda yaşanan bu gerilemenin, artan üretim maliyetleri, genç nüfusun tarımdan uzaklaşması ve destekleme siyasetlerindeki değişimler nedeniyle olduğu belirtiliyor. Uzmanlar, ipekböcekçiliğinin sürdürülebilirliğini sağlamak için teşvik sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
DIŞ TİCARET AÇIĞI 25 MİLYON DOLARI AŞTI
İpek böceği üretiminde çeşitli dayanaklar bulunuyor. Bu çerçevede, ürettiği yaş kozayı Kozabirlik kooperatifleri yahut faaliyet alanı kozadan flatürle ipek çekimi ve sürece olan hukukî kişilik vasıflarına haiz işletmelere satan üreticilere kilogram başına 1000 TL temel takviye veriliyor. Lakin buna karşın ziraî ilaçlamalar nedeniyle yaşanan zehirlenmeler, köyden kente göç, yılda 1 sefer yapılabiliyor olması üzere nedenler ile kelam konusu alanda faaliyet gösteren hane sayısı süratle azalıyor. Bu da bu alanda dış açığın her geçen gün artmasına yol açıyor. TÜİK bilgilerine nazaran 2020’de 20 milyon dolar olan ipek ithalatı geçen yılın tamamında 27 milyon doları aşarken, 9 milyon dolar olan ihracat ise 1,6 milyon dolar geriledi.
patronlardunyasi.com
