Türkiye’deki afet ve acil durum yönetiminin yıllardır değişmeyen kısa özeti: Ölene tabut, kalana zabıt
Feramuz ERDİN
Kartalkaya’daki afette yanmış cenazelerin sahiplerine piliç kamyonu kasasında teslim edildiği fotoğrafı görünce aklım geçmişe gitti.
1991 yılında Polis Akademisi’nin son yaz tatilinde stajımı yapmakta olduğum karakolun takımlı yani genel tabirle “alaylı” amirinden duyduğum bir cümle aslında Türkiye’deki afet ve acil durum idaresinin kısa bir tanımıydı:
“Bizim işimiz aşikâr kardeşim; ölene tabut, kalana zabıt!”
DÖRT BAKANA KARŞIN GELEN PİLİÇ TIRI
Kartalkaya’daki yangının vehameti daha kamuoyu tarafından öğrenilemeden dört bakanın ivedilikle olay yerine gitmesi açıkçası oradaki can kayıplarının uzun mühlet taklılı kalan on sayısından çok daha fazla olduğu konusunda kuşkuları artırmıştı. Hakikaten toplamda -çoğu ailelerden oluşan- çoluk, çocuk 78 vatandaşımızın hayatını kaybettiğini öğrendik.
Ekol TV tarafından yayınlanan bir fotoğraf ise dört bakanın olay yerinde olmasına karşın bürokrasinin yeniden babadan kalma usuller ile hareket ettiğini gösterdi.
Üzerindeki reklamları dahi sökülmemiş olan bir piliç TIR’ı yangında yanarak ölen cenazeleri taşımak üzere görevlendirilmişti. Ne bakanlar, ne de Ankara’dan yanlarında gelen bürokratlar oradaki kaosa bir deva olamamıştı. Mahallî bir yönetici kendi vizyon ve imkanları dahilinde temin ettiği gereksinime uygun bir TIR’ı çabucak olay yerine getirtmişti.
Dönemsel kalabalığı ön görerek orada süreksiz yangın ve birinci yardım önlemlerini almayı akıl edemeyen başın, kollektif sorumsuzluk sonucu yanarak hayatını kaybedenlerin cenazelerini taşımak üzere kızartılmak üzere piyasaya sunulan piliçleri taşıyan TIR’dan medet umması açıkçası sinemanın de koptuğu yerdi.
Muhtemelen krizi fırsata çevirme niyetiyle “adımız görünsün” diye reklamın üstünü kapatmama kararı alan firma yöneticisi de artık pişmandır. Aslında sonradan “olayın aciliyetini düşündük” diye yaptıkları açıklama da buna işaret etmektedir. Lakin burada firmanın eleştirilecek bir tarafı yoktur. Kamu idaresi TIR’a vazife verirken, o fotoğrafın yaratacağı etkiyi bile hesap edememiştir.
MİKDAT KADIOĞLU’NUN LİSANINDA TÜY BİTTİ
Afet idaresi üzerine çalışmaları ile tanınan İTÜ öğretim üyesi Prof. Mikdat Kadıoğlu yorulmuş olsa da tekrar de vakit zaman merkezi ve mahallî yöneticilere davetler yapmaktadır. Afette kriz idaresi başının terk edilerek risk idaresi basamağına yük verilmesini istemektedir. Zati işin doğrusu ve ideali de budur.
“Ölene tabut, kalana zabıt” yıllar evvel AFAD’ın kurulması ile terk edilmesi gereken bir konseptti.
AFAD’IN AFET ÖNCESİNE ODAKLANMA SORUNU
PD’de daha evvel de tekraren yazdığım üzere afetlerin en az hasarla atlatılabilmesi lakin topyekün hazırlık ile mümkündür. AFAD’ın düzenleyici bir kuruluş olarak kamu yahut özel bölümdeki tüm kurum ve kuruluşların hazırlıklarını koordine etmesi, denetlemesi ve taraf vermesi afetle gayretin daha aktif hale getirilmesini sağlayacaktır.
Toplumun tamamında afet şuurunun yerleştirilmesi, eğitim ve tatbikatların daima hale getirilmesi bir başka öncelik olmalıdır. AFAD’ın kriz idaresine odaklanması ve bir de bunu şahsen gerçekleştirmek üzere yapılanmakta ısrarcı olması, FEMA örneğinde olduğu üzere pozisyonunun yine kıymetlendirilmesine yol açabilir.
Patronlardunyasi.com
